Języki programowania używane przy tworzeniu stron WWW

Do tworzenia stron WWW jest wykorzystywanych pięć podstawowych języków programowania:
HTML
CSS
JavaScript
PHP
SQL
Trzy pierwsze, (HTML, CSS, JavaScript) to tzw. języki frontendowe. Oznacza to, że kod zapisany w tych językach jest interpretowany na poziomie naszego komputera przez oprogramowanie zawarte w przeglądarce internetowej. Dwa pozostałe, (PHP i SQL) to tzw. języki backendowe. Ich kod jest wykonywany przez serwer WWW, a do naszej przeglądarki dociera jedynie wynik działania tego kodu w postaci pliku HTML.
HTML odpowiada za ogólną strukturę naszej strony. CSS, za jej wygląd. JavaScript umożliwia wykonywanie na naszej stronie działań charakterystycznych dla języków programowania, takich jak instrukcje warunkowe, pętle, funkcje / procedury.
PHP tworzy po stronie serwera strony w sposób dynamiczny, a SQL odpowiada za połączenie naszej strony z bazą danych.

HTML

HTML (pl hipertekstowy język znaczników) jest podstawowym narzędziem do tworzenia stron internetowych. Pozwala opisać strukturę informacji zawartych wewnątrz strony, a także wygląd tekstu i poszczególnych akapitów. Daje możliwość osadzania w dokumencie hiperłączy, obiektów plikowych, interaktywnych, elementów baz danych. W składni HTML wykorzystuje się pary znaczników umieszczone w nawiasach ostrokątnych, np. ˂body˃ i ˂/body˃ lub ˂p˃ i ˂/p˃.
Przy użyciu znacznika ˂scripts˃ ˂/scripts˃ można na stronie osadzać ciągi instrukcji języków skryptowych (np. JavaScript). Należy zauważyć, że HTML, będąc językiem znaczników, nie jest zaliczany do języków programowania w jego składni nie przewidziano bowiem wyrażeń obliczeniowych, warunkowych czy iteracyjnych. Niemniej jednak możliwość osadzenia w ciele programu kodu języka skryptowego powoduje, że w rzeczywistości posiada on możliwości zbliżone do klasycznych języków programowania.

Popularność swoją HTML zawdzięcza swojej niezależności od systemu operacyjnego i wykorzystywanego sprzętu komputerowego. Pierwsza, dostępna, specyfikacja języka HTML, nazwana HTML Tags (pol. Znaczniki HTML), została zamieszczona w Internecie przez Bernersa-Lee w 1991 i Zawierała 22 znaczniki, tworzące początkowy, prosty szkielet języka. Trzynaście z tych elementów istnieje do tej pory w specyfikacji HTML 4. Nie zamierzam rozpisywać się tutaj o historii tego języka, ani jego kolejnych specyfikacjach. Zainteresowanych odsyłam do specjalistycznych wydawnictw. Ważny jest jedynie fakt, że aktualnie mamy w użyciu specyfikację numer 5, a większość współczesnych przeglądarek radzi sobie zarówno z tą specyfikacją jak i z  poprzednią (HTML 4). W tym poradniku będziemy wykorzystywać ostatnia, piątą specyfikacje języka.

CSS

Arkusze stylów CSS (pl. kaskadowe arkusze stylów)to lista dyrektyw (tzw. reguł) ustalających w jaki sposób ma zostać wyświetlana przez przeglądarkę internetową zawartość wybranego elementu (lub elementów) HTML. Jednocześnie zastosowanie kaskadowych arkuszy stylów oddziela część odpowiedzialną za wygląd dokumentu od jego treści, co w znaczący sposób poprawia czytelność kodu źródłowego dokumentu oraz umożliwia wprowadzanie zmian w całym dokumencie poprzez modyfikację pojedynczego selektora, jego właściwości i/lub wartości.

Podobnie jak w przypadku akapitu dotyczącego HTML-lu nie zamierzam tutaj opisywać historii języka, a ograniczę się jedynie no najważniejszych informacji. I tak pierwsza specyfikacja języka została zaprezentowana w roku 1996. Organizacja W3C zatwierdziła dwa oficjalne standardy CSS: CSS 1 i CSS 2, a także dnia 7 czerwca 2011 roku standard CSS 2.1. Obecnie do użytku wchodzi CSS 3. Wersja ta w stosunku do poprzedników jest wzbogacona o wiele selektorów oraz właściwości. Nowością jest także modułowy charakter języka. Lista dostępnych w specyfikacji modułów jest dostępna na podstronie moduły CSS. Nie będzie to już jednolita rekomendacja, lecz kilkadziesiąt osobnych dokumentów, co pozwoli na włączanie lub wyłączanie odpowiednich modułów w przeglądarkach w zależności od chwilowych potrzeb. I właśnie na trzeciej specyfikacji języka CSS oprzemy niniejszy kurs.

JavaScript

JavaScript,to skryptowy język programowania, stworzony przez firmę Netscape, do zastosowania na stronach internetowych. Głównym autorem JavaScriptu był Brendan Eich. Pierwsza wersja JavaScriptu została opublikowana przez firmę Netscape w marcu 1996 roku. W języku JavaScript można także pisać pełnoprawne aplikacje. Fundacja Mozilla udostępnia środowisko złożone z technologii takich jak XUL, XBL, XPCOM. Umożliwiają one tworzenie korzystających z zasobów systemowych aplikacji o graficznym interfejsie użytkownika dopasowującym się do danej platformy.
Skrypty JavaScriptu uruchamiane przez strony internetowe mają znacznie ograniczony dostęp do komputera użytkownika.

PHP

PHP został zaprojektowany jako obiektowy język programowania do generowania stron internetowych w czasie rzeczywistym. PHP jest najczęściej stosowany do tworzenia skryptów po stronie serwera integrując się z  serwerem WWW, ale może być on również używany do przetwarzania danych z poziomu wiersza poleceń, a nawet do pisania programów pracujących w trybie graficznym (np. za pomocą biblioteki GTK+, używając rozszerzenia PHP-GTK).Implementacja PHP wraz z serwerem WWW Apache oraz serwerem baz danych MySQL określana jest jako platforma AMP (w środowisku Linux - LAMP, w Windows - WAMP). Początki języka PHP są dość zawikłane powstał on na bazie skryptów języka Perl napisanych przez Rasmusa Lerdorfa w roku 1994, a opublikowanych czerwcu 1995 roku jako PHP Tools 1.0. Już kilka miesięcy później projekt przekształcił się w zalążek znanego obecnie języka programowania, gdy został połączony z innym narzędziem Rasmusa Lerdorfa - Form Interpreter, które dało drugi człon nazwy. W 1997 roku pojawiło się PHP/FI 2.0. Jednak za przełomowy moment w rozwoju tego języka należy przyjąć rok 1998 kiedy to dwóch izraelskich programistów Zeev Suraski i Andi Gutmans opublikowało PHP 3.0 jako następcę PHP/FI 2.0, którego dalszy rozwój został wtedy zatrzymany. Aktualnie ostatnia stabilna wersja języka pochodzi z 2004 roku i  posiada specyfikację 5.0. Tą właśnie specyfikacją języka PHP będziemy się posługiwać niniejszym kursie. Należy jedynie nadmienić, że aktualnie trwają prace nad wersją 6.0.

SQL

SQL to strukturalny język zapytań używany do tworzenia, modyfikowania baz danych oraz do umieszczania i pobierania danych z baz danych. Został opracowany w latach 60. w firmie IBM. Stał się standardem w komunikacji z serwerami relacyjnych baz danych. Wiele współczesnych systemów relacyjnych baz danych używa do komunikacji z użytkownikiem SQL, dlatego potocznie mówi się,że korzystanie z  relacyjnych baz danych to korzystanie z SQL-a. Ponieważ obecnie większość stron internetowych korzysta w mniejszym lub większym stopniu z baz danych to język SQL stał się integralną częścią zestawu koniecznego do budowy stron WWW.